زنگ هشدارهجوم ملخ‌های سبزخوار به ایران به صدا درآمده، این هجوم در ۵۵سال گذشته به لحاظ سطح استان‌های درگیر و میزان آفت، بی‌نظیر توصیف شده است و از همین حالا متولیان حفظ نباتات در وزارت جهادکشاورزی به حال آماده باش درآمده‌اند. گفته شده اوج این هجوم را در اردیبهشت و خردادماه امسال شاهد خواهیم بود. برخی گمانه‌زنی‌ها از کوتاهی و شاید عمد عربستان سعودی در مقابله با این آفت حکایت دارد. با سعید معین، مدیرکل مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات کشور درباره ابعاد هجوم سیل ملخ‌های سبزخوار به ۶ استان کشور گفت‌وگو کرده‌ایم.
سیل هجوم ملخ‌ها ناشی از چه مسائلی بوده و چه استان‌هایی را درگیر کرده است؟
معمولا هر چند سال یک‌بار شاهد هجوم ملخ‌های صحرایی به ایران هستیم که کانون‌های اصلی آن برای منطقه ما، شرق آفریقا شامل کشورهای سودان، اتیوپی و اریتره بوده که به سمت عربستان و سپس ایران حرکت می‌کند. کانون بعدی این ملخ‌ها هند و پاکستان است که به سمت شرق ایران هجوم می‌آورد. با این روند طی دو دهه اخیر شاهد حمله ملخ‌های کوچک از کانون شرق آفریقا بوده‌ایم که معمولا در عربستان با آن مقابله می‌شد و مقابله با این آفت در کشورمان نیز در جاسک یا درنهایت میناب و جازموریان در سطح ۱۴ تا ۱۵هزار هکتار از اراضی کشاورزی صورت می‌گرفت. اما حمله‌ای که از ۹بهمن‌ماه سال گذشته آغاز و تا اواخر خردادماه ادامه خواهد یافت در حجم و سطح بالایی صورت گرفته است. با این روند طی ۱۵ تا ۲۰روز ۶ استان جنوبی کشور شامل خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان، جنوب کرمان و سیستان و بلوچستان درگیر هجوم این ملخ‌ها شده است. طی مدت کوتاهی از خرمشهر تا چابهار به آفت ملخ آلوده که با آن مقابله شد اما از خرمشهر تا چابهار در مساحتی حدود ۲هزار کیلومتر ۶استان کشور درگیر مبارزه با آفت ملخ شدند. این ملخ‌ها که از سمت جنوب خلیج‌فارس پرواز و با طی مسافت ۴۰۰کیلومتری از دریا خود را در چند موج به مناطق جنوبی ایران رسانده‌اند که برای برخورد با آن تیم‌های ردیاب آنها را جست‌وجو و سپس با آن مقابله شده است و موج بعدی هجوم این ملخ‌ها به فاصله یک هفته تا ۱۰روز صورت می‌گیرد.
با این روند شدیدترین موج هجوم این ملخ‌ها به ایران تا چه زمانی خواهد بود؟
پیش‌بینی فائو آن است که از اواخر اردیبهشت تا خرداد امسال با حجم انبوه ملخ‌های مهاجم مواجه می‌شویم. در واقع ۲۰دسته ملخ که هر دسته شامل ۲۰ تا ۱۵۰میلیون ملخ است از دریای سرخ به عربستان می‌آید و در مناطق مرکزی عربستان نیز ۸دسته به همان میزان مستقر است.
فرضیه نقش عربستان در هجوم این ملخ‌ها تا چه حد صحت دارد؟
مسیر حرکت ملخ‌ها در قبل و امروز این‌گونه بوده وهمیشه با عبور از دریای سرخ و خاک عربستان با آن مبارزه می‌شد و این آفت به پایان می‌رسید اما امسال با توجه به سطح هجوم ملخ‌ها و افزایش تعداد استان‌های درگیر که از سال۴۲ تا‌کنون بی‌سابقه بوده است، به‌نظر می‌رسد عربستان تمایلی به مقابله با این آفت نداشته است.حجم آفت و سطحی که آلودگی نیز بیانگر این سهل انگاری است.از نظر اقتصادی نیز با توجه به اینکه اکنون پوشش گیاهی این کشور خشک شده و عربستان با هجوم این ملخ‌ها چیزی برای از دست دادن و تمایلی به مقابله با این آفت ندارد اما در مقابل جنوب ایران که قطب کشاورزی پسته، سبزی، صیفی‌جات و مرکبات است، خطر این آفت بسیار جدی است.
میزان هجوم ملخ‌ها به استان‌های مختلف چگونه بوده است؟
از ابتدای فروردین تا‌کنون فقط ۳۰ریزش ملخ در استان هرمزگان را شاهد بوده‌ایم. همچنین یک ریزش در خوزستان، ۴ریزش در استان بوشهر، ۵ریزش در سیستان و بلوچستان و ۳ریزش در استان فارس را شاهد بوده‌ایم و در ادامه نیز با توجه به جهت شرقی باد، نیمه جنوبی استان بوشهر، هرمزگان و ازکنارک تا چابهار بیشترین ریزش ملخ‌ها را خواهیم داشت. بعد از این استان‌ها نیز جنوب فارس (لار، دارب) و سپس جازموریان به وسعت ۱٫۵میلیون هکتار در جنوب کرمان درگیر می‌شود که با بارندگی‌های اخیر باتلاقی شده و پوشش گیاهی لازم برای تغذیه این ملخ‌ها فراهم شده است.
پیش‌بینی شما از میزان هجوم ملخ‌ها و سطح مقابله با آن در اراضی کشاورزی و طبیعی ایران چیست؟
تا امروز در سطح ۳۵هزار هکتار از اراضی کشاورزی با این آفت مبارزه کرده‌ایم اما پیش بینی می‌کنیم این مبارزه باید در ۲۰۰هزار هکتار صورت گیرد. چرا که تا خردادماه امسال این دسته‌های ملخ شامل ده‌ها میلیون ملخ از نقاط مرکزی و شمال عربستان به ایران هجوم آورده و با تخم ریزی طی ۱۰ تا ۱۲روز تبدیل به ملخ شده و پس از یک‌ماه تبدیل به ملخ بالداری می‌شود که همه پوشش گیاهی را می‌خورد؛ همچنین افزایش دما باعث تسریع سرعت تکثیر این ملخ‌ها می‌شود. انتظار داریم تا در اردیبهشت‌ماه با تراکم‌های ۵ تا ۱۰برابری ملخ‌ها نسبت به اکنون مواجه شویم.
برای مقابله با این آفت چقدر اعتبار نیاز است؟
در اسفند‌ماه سال گذشته درخواست ۱۲میلیارد تومان اعتبار برای مقابله با آفت ملخ را به ستاد بحران ارائه کردیم که تنها ۱۰میلیارد تومان آن تصویب و به هیأت دولت ارائه شد اما هنوز هیأت دولت برای تخصیص این اعتبار تصمیم‌گیری نکرده و مقابله‌ای که از بهمن پارسال با این آفت صورت گرفته از محل اعتبارات قبلی (حدود ۵ میلیارد تومان) بوده یا استان‌ها از منابع داخلی خود هزینه کرده‌اند. برای ادامه برخورد با این آفت نیازمند حد‌اقل حدود ۱۰میلیارد تومان اعتبار هستیم که باید حداکثر تا یک هفته آینده تخصیص یافته و برای خرید سم، سمپاش و عملیات مقابله با آفت هزینه شود. باید برای این موضوع چاره‌اندیشی شود و به‌دلیل شرایط خاص کشور، نسبت به تامین به‌موقع اعتبارات توسط دولت امیدوار هستیم.
هشدار فائو در مورد به خطر افتادن امنیت غذایی در ایران با هجوم ملخ‌ها
علت حساسیت فائو و هشداری که نسبت به خطر افتادن امنیت غذایی کشورمان با هجوم این آفت داده آن است که این ملخ به همه گیاهان زراعی و درختان مثمر و غیرمثمر صدمه می‌زند و حتی با جویدن پوست درختان موجب خشک شدن آن می‌شود. در واقع این ملخ‌ها از همه پوشش سبز شامل مزارع، علف‌های هرز و منابع طبیعی، برگ و حتی پوست درختان مثمر و غیرمثمر تغذیه می‌کنند و به همین دلیل فائو مقابله با این آفت را با اهمیت درجه یک اعلام کرده است.
